Vücudumuzda, midenin arka kısmında pankreas adında bir bez bulunur, bu bez kan şekerini düzenleyen insülin hormonu salgılar, insülinin salgılanmaması ya da etkisiz kalması sonucu hücrenin enerjisini karşılamak için gerekli olan şeker(glikoz) hücreye giremez, hücreye giremeyen bu şeker kanda birikir, kanda normal bulunması gereken miktardan daha fazla bulunur, bu duruma şeker hastalığı denir. Şeker hastalığının belirtileri nelerdir? Şeker hastalarında çok su içme, sık idrara çıkma, yaraların geç iyileşmesi, ağız kuruluğu, ciltte kuruma, halsizlik, yorgunluk, ve zayıflama gibi belirtiler görülür. Şeker düzeyleri normal seviyelere gelen hastalarda bu belirtiler kaybolur. Şeker hastalığı vücutta hangi zararlara sebep olur? Şeker hastalığı vücutta bütün organları ve sistemleri olumsuz etkileyen bir hastalıktır. Şeker hastalığı damarlara ve sinirlere zarar verir. Özellikle göğüs, böbrek, kalp, beyin ve ayak gibi organlarda daha fazla tahribat yapar. Kalp krizi, felç, körlük, görme bozukluğu, böbrek yetmezliği, tansiyon, ayaklarda yara ve kangrene neden olabilir. Kangren nedeniyle ayak parmaklarının, ayağın ve bazen de bacağın kesilmesi bile gerekebilir. Şeker çok yükselince ve çok düşüne kişiyi komaya sokar ve bazen ölümle sonuçlanabilir. Şeker hastalığının çeşitleri nelerdir? Genel olarak iki tip şeker hastalığı vardır. Tip 1 şeker hastalığı: Pankreasta insülin yapan beta hücresi hasarlanır ve insülin yapımı engellenirse tip 1 diyabet ortaya çıkar. Bu tip özellikle yirmi yaşından küçüklerde ortaya çıkar. Genetik olarak geçmez yani kişinin soyundan gelmez. Bu hastalar baştan itibaren insülin kullanmak zorundadır. Tip 2 diyabet: Bu tip şeker hastalığında sorun insülin eksikliğinden ziyade insülinin etki gösterememesidir. Ancak tip 2 diyabette de ileriki yıllarda pankreas hasar gördüğü için bu hastalar da belli bir süre sonra insülin kullanmak zorundadır. Bu tip, yetişkinlerde görülür, genetik olarak aileden geçer. Ayrıca hamilelerde bazen hamilelik diyabeti ortaya çıkabilir. Hastalık, hamilelik sona erince geçer. Ancak ileriki yıllar için bu kişiler şeker hastalığına yakalanmak için diğer kişilerden daha fazla risk altındadır Kimlerde şeker hastalığı görülme ihtimali daha fazladır? Ailesinde şeker hastalığı olanlarda, fazla kilolularda, hareketsiz yaşam sürenlerde ve ileri yaşta hastalığın görülme ihtimali artar. Hastalığa nasıl tanı konur? Tanı için idar ve kan testleri yapılır. Normal kişilerde idrarda şeker miktarı yok denecek kadar azdır. Şeker hastalarında bu düzey çok artar ve idrar testinde şeker görülür. Açken ölçülen kan şeker düzeyi 126 dan yüksek olan veya günün herhangi bir saatinde 200 den yüksek olan kişi şeker hastasıdır. Açlık şekeri 100-125 arasında olan ve ailesinde şeker hastalığı olan kişilere ve gebelere şeker yüklemesi testi yapılır. Bu testte ikinci saatte ölçülen şeker 140-180 arası ise gizli şeker, 200 den yüksek ise şeker hastalığı denir. Gizli şeker olan kişiler ilerde şeker hastalığı için adaydır bu yüzden bu kişilerinde diyetlerine uymaları ve gereken hastaların ilaçlarını kullanmaları gerekir. Gebelikte yapılan yükleme testinin değerlendirme kriterleri biraz farklıdır. Şeker hastalığının tedavisi: hastalığın tedavisinin temelini diyet oluşturur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, fazla endişe etmemektir. Tükettiğiniz miktarı bilirseniz ve kontrollü olursanız çoğu gıdayı tüketebilirsiniz. Beyaz ekmek, beyaz pirinç, şeker ve tuzdan uzak durmak gerekir. Şekerli içecekler ve hazır meyve suyu yerine evde hazırlanmış meyve kompostoları şeker katılmadan tüketilebilir. Kızartma yerine haşlama tercih edilmelidir. Yoğurdu, peyniri ve eti yağsız tüketmeliyiz. Balık ve derisiz tavuk tercih edilmelidir. Salatalarda kremalı soslar yerine zeytin yağı, sirke veya limon kullanalım. Bolca salata ve çorba tüketelim. Sık sık ve azar azar yiyelim. Ara öğün dediğimiz ara atıştırmalarını yaparsanız ana öğünde fazla yememiş olur şekerin ani düşmesine ve ani yükselmesine mani olmuş oluruz. Daha fazla sebze yemekleri yiyelim. Günde 2-3 porsiyon meyve yiyelim. Meyvelerde de meyve şekeri vardır. Bu nedenle fazla yenen meyvelerde şekeri yükseltir. Sigaradan ve alkolden kesinlikle uzak duralım. Spor yapılmalı özellikle seri yürüyüş ve doktor kontrolünde kişiye özel sporlar uygun olur. İlaç tedavisi: hastalık ömür boyu kalıcı olduğu için doktorunuzun tavsiye ettiği ilaçları aksatmadan kullanmalısınız. Burada özellikle insülin önerdiğimiz hastaların bundan korkmamalarını ve gereken hastada insülin başlanmasının en doğru yol olduğunu belirtmeliyim. Şeker hastalarımızın periyodik kontrollerini aksatmamalarını, şekerlerini sık sık ölçmelerini göz, böbrek, kalp ve ayak gibi organlarını da kontrolden geçirmelerini tavsiye ederim.